قسمت چهل و نهم خاطرات میلسپو: مصدق تمایل خود را به قبول نخست وزیری با این شرط اعلام کرد که کرسی اش را در پارلمان حفظ کند، شرطی که غیر ممکن بود

قسمت چهل و نهم خاطرات میلسپو: مصدق تمایل خود را به قبول نخست وزیری با این شرط اعلام کرد که کرسی اش را در پارلمان حفظ کند، شرطی که غیر ممکن بود وقتی آقای ساعد در ۹ نوامبر ١٩٤٤ استعفا داد نمایندگان مجلس در مانووردادن و زد و خورد با هم زیاده روی کردند. به هنگام تغییر کابینه قبلی در ماه مارس، فراکسیون توده، دکتر مصدق را برای نخست وزیری نامزد کرده بود. در نوامبر اکثریت جدید - اعم از طرفداران دربار، طرفداران شوروی و مخالفان هیئت ـ مجدداً رو به سوی او آوردند. این سیاستمدار احساساتی که در یک مورد در مجلس به گریه افتاده بود، تمایل خود را به قبول نخست وزیری با این شرط اعلام کرد که کرسی اش را در پارلمان حفظ نماید، شرطی که پذیرفتن آن به علت مغایرت با قانون اساسی غیر ممکن بود.


سرویس تاریخ «انتخاب»: کتاب ماموریت آمریکایی‌ها در ایران اثر آرتور میلسپو ترجمۀ حسین ابوترابیان در سال ۱۳۵۶ است.

آرتور میلسپو متولد مارس ۱۸۸۳ در روستایی در میشیگان، حقوقدان و کارشناس مالی آمریکایی که در سالهای ۱۹۲۲-۱۹۲۷ و ۱۹۴۲-۱۹۴۵ برای اصلاح مالیه به استخدام دولت ایران درآمد. او دانش آموخته (دکترای) دانشگاه جانز هاپکینز و (کارشناسی ارشد) دانشگاه ایلینوی بود‌.

لغو اختيارات واستعفا

وقتی آقای ساعد در ۹ نوامبر ١٩٤٤ استعفا داد نمایندگان مجلس در مانووردادن و زد و خورد با هم زیاده روی کردند. به هنگام تغییر کابینه قبلی در ماه مارس، فراکسیون توده، دکتر مصدق را برای نخست وزیری نامزد کرده بود. در نوامبر اکثریت جدید - اعم از طرفداران دربار، طرفداران شوروی و مخالفان هیئت ـ مجدداً رو به سوی او آوردند. این سیاستمدار احساساتی که در یک مورد در مجلس به گریه افتاده بود، تمایل خود را به قبول نخست وزیری با این شرط اعلام کرد که کرسی اش را در پارلمان حفظ نماید، شرطی که پذیرفتن آن به علت مغایرت با قانون اساسی غیر ممکن بود.

پس از آن فراکسیونهای مجلس فرمولهای مختلفی را مدنظر قرار دادند. سرانجام در ۲۰ نوامبر یکنفر یک فنرپنهانی را به جهش درآورد و مرتضی قلی بیات که خودش را شخصی 《اصولی» می نامید از صندوق بیرون جست و موافقت اکثریت را بدست آورد. این مانورها یازده روز وقت گرفت. تشکیل کابینه بیات شش روز دیگر و مذاکرات نمایندگان مجلس درباره برنامه تکراری و مبتذل دولت جدید هشت روز دیگر بطول انجامید.

اینک که نمایندگان مخالف تکالیف پارلمانی خود را با این سرعت قابل تحسین انجام داده بودند، اصرار داشتند که آقای بیات هر چه زودتر تکلیف اختیارات اقتصادی من را تعیین کند. بدیهی است که حتی یک لحظه نمی بایست وقت را تلف کرد چون نمایندگان مخالف ضمن بحث در برنامه دولت بیصبری زیادی از خود نشان داده بودند وقتی آقای بیات تقاضای کفایت مذکرات را کرد نمایندگان به او فشار آوردند که یک مهلت ده روزه را بپذیرد. نمایندگان مخالف قبلاً طرحی در مورد لغو اختیارات تهیه و ٤٥ نفر آنرا امضا کرده بودند.