قسمت هشتاد و یکم خاطرات میلسپو: وقتی متفقین به ایران تجاوز کردند، روسها مقادیر زیادی از مهمات متعلق به ارتش ایران را از کشور خارج ساختند وقتی متفقین به ایران تجاوز کردند، روسها مقادیر زیادی اسلحه و مهمات متعلق به ارتش ایران را از کشور خارج ساختند. طبق روایتی که یک مقام ایرانی برای من نقل کرد، آنها میخواستند کلیه ماشین آلات کارخانه های اسلحه و مهمات سازی را پیاده کنند و به شوروی ببرند.
سرویس تاریخ «انتخاب»: کتاب ماموریت آمریکاییها در ایران اثر آرتور میلسپو ترجمۀ حسین ابوترابیان در سال ۱۳۵۶ است.
آرتور میلسپو متولد مارس ۱۸۸۳ در روستایی در میشیگان، حقوقدان و کارشناس مالی آمریکایی که در سالهای ۱۹۲۲-۱۹۲۷ و ۱۹۴۲-۱۹۴۵ برای اصلاح مالیه به استخدام دولت ایران درآمد. او دانش آموخته (دکترای) دانشگاه جانز هاپکینز و (کارشناسی ارشد) دانشگاه ایلینوی بود.
وقتی متفقین به ایران تجاوز کردند، روسها مقادیر زیادی اسلحه و مهمات متعلق به ارتش ایران را از کشور خارج ساختند. طبق روایتی که یک مقام ایرانی برای من نقل کرد، آنها میخواستند کلیه ماشین آلات کارخانههای اسلحه و مهمات سازی را پیاده کنند و به شوروی ببرند. وزیر پیشه و هنر وقت به منظور نجات این ماشین آلات و راضی ساختن روسها، قراردادی منعقد کرد که به موجب آن کارخانههای مزبور با کمک فنی شورویها به ساختن مسلسل دستی، تفنگ و فشنگ برای ارتش سرخ پرداختند. بسیاری از شرایط قرارداد از جمله بهای کالاهای تحویلی به موافقتنامههای بعدی موکول شد. افزون بر آن پیشبینی شد که هرگونه اختلافی که ممکن است بروز کند، به وسیله کمیسیونی که در آن طرفین اعضای مساوی دارند، حل و فصل شود. اگر چه شورویها در ١٩٤٣ مبلغی برای کمک به ادامه کار کارخانهها پرداختند، در عمل دولت ایران ناچار شد هزینههای عملیات را در سرتاسر دوران قرارداد تحمل کند. کارخانهها با ریخت و پاش زیاد کار میکردند که بخشی از آن تقصیر روسها بود و بخش دیگری تقصیر ایرانیان. از جانب ایران سه وزیر وزرای جنگ، دارائی و پیشه و هنر در نظارت شریک بودند و علاوه بر آن ارتش ایران کارخانهها را تبدیل به یک گریزگاه با بودجه اضافی برای پرسنل نظامی زاید خود ساخته بود. ما تا حدودی موفق شدیم این بار بیهوده و زبان بخش را از گردن وزارت جنگ برداریم، حسابهای آن را روشن سازیم و مذاکرات مالی را با روسها آغاز کنیم که در این مورد حق را بجانب آنها میدادیم. با این همه در موقع عزیمت من از ایران دولت در این معامله - که بهتر بود خودش را درگیر آن نمیکرد - مبالغ هنگفتی ضرر کرده بود.
نیز وزیر پیشه و هنر قرارداد دیگری در مورد تحویل ۸۰ درصد تولید کارخانه کنسروسازی متعلق به دولت ایران با روسها منعقد کرده بود.