در آفریقا جنوبی به میزان زیادی سهام خریدیم/به انگلستان و فرانسه و مصر وام می‌دادیم گرفتاری ما عبارت از رابطه بین ارزهاست. اگر رابطه بین ارزهاست و این نوسانات ارزی است و دلار است ما میآییم یک راه‌حلی پیدا میکنیم به عوض اینکه خودمان ریال را به دلار وابسته بکنیم که کرده‌ایم ما میآییم این رابطه را قطع میکنیم از دلار
سرویس تاریخ «انتخاب»: این روز‌ها اخبار نوسانات دلار و صحبت‌های ضد و نقیض دولتی‌ها در این بین زیاد به گوش میرسد، اما این موضوع ریشهی تاریخی دارد و در دوران پهلوی نیز دلار یک چالش اساسی بوده است. در تاریخ شفاهی هاروارد به خاطرات محمد یگانه برمی خوریم که روایت بسیار جالبی از تضاد درون دولت بر سر قیمت دلار تعریف میکند. «انتخاب» در چند قسمت، بخش هفتم و هشتم مصاحبهی محمد یگانه با تاریخ شفاهی هاروارد در گفتگو با ضیا صدیقی را منتشر میکند:
(لازم به ذکر است که درهم ریختگی برخی از جملات ناشی از گفتگوی شفاهی محمد یگانه با مصاحبه کننده است. تا حد عدم مداخله‌ی مستقیم در متن، برخی از مشکلات متنی اصلاح شده است.)
این روز‌ها اخبار نوسانات دلار و صحبت‌های ضد و نقیض دولتی‌ها در این بین زیاد به گوش میرسد، اما این موضوع ریشهی تاریخی دارد و در دوران پهلوی نیز دلار یک چالش اساسی بوده است. در تاریخ شفاهی هاروارد به خاطرات محمد یگانه برمی خوریم که روایت بسیار جالبی از تضاد درون دولت بر سر قیمت دلار تعریف میکند. «انتخاب» در چند قسمت، بخش هفتم و هشتم مصاحبهی محمد یگانه با تاریخ شفاهی هاروارد در گفتگو با ضیا صدیقی را منتشر میکند:
فشاری که از طرف تجار با صاحبان صنایع میآمد، به این ترتیب بود، قیمت دلار نسبت به ارز‌های دیگر آمده بود پایین و قیمت مارک و فرانک و ... و اینها همهشان رفته بودند بالا و نسبت به دلار، دلار خیلی تضعیف شده بود. ما هم در اختیار این تجار قرار می‌دادیم تا برای اینکه بتوانند جنسی از آلمان وارد کنند یا از ژاپن وارد بکنند به ین و یا اینکه ارز‌های اروپایی میبایستی دلار بگیرند و بروند بعد ین و فرانک و مارک و ... و اینها به آنها تبدیل بکنند یا استرلینگ، آن وقت قیمت کالا‌هایی که از آن کشور‌ها وارد میکردند بالطبع بیشتر از سابق میشد؛ بنابراین آنها از این دید سعی میکردند پایین بیاورند برای اینکه مواد اولیه، قطعات، ماشین‌آلات و یا کالا‌های مصرفی ارزانتر وارد بشود منافعشان برود بالا؛ بنابراین ما در همان تقریباً در تأیید موقعیت وزیر اقتصاد و وزارت بازرگانی و وزارت صنایع بود که آنها هم این وزراء هم منعکسکننده نظرات بازار بودند و یا صاحبان صنایع. منتها من از طرف بانک مرکزی سعی کردم مسأله را به حدود خودش محدود بکنم که گرفتاری ما در اینجا چه هست.
گرفتاری ما عبارت از رابطه بین ارزهاست. اگر رابطه بین ارزهاست و این نوسانات ارزی است و دلار است ما میآییم یک راه‌حلی پیدا میکنیم به عوض اینکه خودمان ریال را به دلار وابسته بکنیم که کرده‌ایم ما میآییم این رابطه را قطع میکنیم از دلار و این را وصل میکنیم یعنی Parity ایجاد میکنیم بین ریال و SDR، Special Drawing Right که مال IMF است که این مجموع‌های ارزشی در حدود شانزده تا ارز بود در آن موقع که به این ترتیب نوسانات از بین میرفت. ایران اولین کشوری بود که آمد رابطه خودش را به این ترتیب رابطه پولی، پول خودش را با SDR برقرار کرد و بعد از ایران کشورهای دیگر در IMF این کار را کردند تعدادی که این هم از نقطهنظر سیاسی این قدم اقتصادی که گرفته شد چندان خوشایند آمریکایی‌ها نبود که بعداً حتی صحبت ایجاد رابطه بین قیمت نفت و SDR حق برداشت مخصوص به فارسی میگویند، حق برداشت مخصوص به آن فکر شد که به آن مربوط بشود، که آن هم حکایت جداگان‌های دارد.
به این ترتیب رابط‌های بین ریال و حق برداشت مخصوص ایجاد شد. منتها دلار به‌صورت پول به اصطلاح میگویند Intervention Currency که به آن طریق معاملات انجام میشود و به همان طریق ماند. ولی مقررات ما این طور بود که اگر این قیمتش از حدودی بالا و پایین رفت ما میبایستی رابط‌های بین ریال و دلار را عوض بکنیم براساس رابط‌های که ریال با حق برداشت مخصوص دارد؛ و این کار عملی میشد تا اینکه در سال‌های بعد از انقلاب به آن توجهی نشد تا اینکه آقای نوبری آمدند سرکار و مجدداً این موضوع را عنوان کردند و مثل اینکه بهعنوان ابتکاری از طرف بانک مرکزی جمهوری اسلامی، در حالی که این عمل و ایجاد رابطه بین ریال و حق برداشت مخصوص در سال ۱۹۷۴ یا ۷۵، ۷۵ بود اگر اشتباه نکنم، این اقدام شده بود و تمام مدارک را گزارشات IMF صندوق بینالمللی پول این را نشان میدهد.
س- آقای یگانه پس از افزایش ناگهانی درآمد نفت ایران موضوع دادن وام به دولت‌های خارجی مطرح شد، چه بحث‌هایی له و علیه این موضوع میشد؟
ج- این را بایستی بگویم که این تقریباً اقدامی بود که در سطوح بالا بهطور خیلی خصوصی و سرّی و ... این مسائل مطرح میشد و اوامر از طرف شاه صادر میشد و مجری هم وزارت اقتصاد و دارایی بود و یا وزیر اقتصاد و دارایی. بهطورکلی وام‌هایی که به این کشور‌ها داده شد اینها نه در برنامه وجود داشت و نه در شورای اقتصاد مطرح شد. ولی ایران مقداری منابع اضافی که در اختیارش بود بعداً آمدند بهطورکلی بهعنوان سرمایهگذاری در خارج از کشور اجازه‌هایی آمدند از مجلس گرفتند که فرضاً امسال این مقدار ریال آماده است بهعنوان سرمایهگذاری در خارج این را سرمایهگذاری خواهیم کرد و یک قسمتی در وزارت امور خارجه و دارایی این به‌وجود آمده بود و کاملاً در اختیار وزیر دارایی و آن اداره بهخصوصی که آقای جمشید اشرفی رئیس آن اداره بودند. منتها در عمل فرض کنید وقتی که انگلستان و یا فرانسه گرفتاری‌های ارزی پیدا کردند مستقیماً مراجعه کردند به شاه یا اینکه وزرایشان با وزارت امور اقتصادی و دارایی تماس گرفت و این ترتیبات در اینجا داده میشد و بدون اینکه به جزئیات در شورای اقتصادی رسیدگی بشود. ولی مسئولیت آن دستگاه بود که قرارداد‌های لازمه را در وزارت اقتصاد تهیه بکنند این وام‌ها داده بشود.
مقداری از این سرمایهگذاری در خارج جنبه سیاسی داشت جنبه‌های البته اقتصادی هم در بعضی موارد داشت به این عنوان که فرض کنید ایران میخواست به یک تکنولوژی‌هایی دست پیدا کند رفتند سهامی تقریباً در حدود یک چهارم سهامی کروپ خریدند که به آن ترتیب بتوانند علاقه کروپ را در ایران بیشتر بکنند و صنایع ماشینسازی ایجاد بشود در ایران؛ و یا تکنولوژی‌هایی که آنها دارند از آنها استفاده بشود؛ و ایران میخواست خودش را تبدیل بکند به یک دولت، کشوری که از نیروی اتم استفاده میکند به مقادیر کلان، سهامی خریده شد در آفریقای جنوبی و شرکت‌هایی در آنجا وجود داشت برای تولید اورانیوم یا در فرانسه در این زمینه خریداری شد. این قبیل سرمایهگذاری مقداری شد ولی بقیه سرمایه‌گذاری‌ها اکثرش به‌صورت وام بودند که به کشور‌هایی مانند انگلستان و فرانسه و مصر و پاکستان و سودان و این قبیل کشور‌ها داده میشد. ولی هیچوقت ایران دنبال مثل عربستان سعودی و یا کویت، به دست آوردن منافع پولی از این سرمایه‌گذاری‌ها نبود. این را بهعنوان اینکه بتوانند از این استفاده بکنند یا برای رفع احتیاجات اقتصاد کشور یا تکنولوژوی و یا اینکه روابط سیاسی که داشتند آنها را چیز بکنند. البته مقداری هم به کار رفت از طریق وام داده شد که مسائل کشورهای در حال توسعه حل بشود.
منبع : پايگاه خبري تحليلي انتخاب
پایگاه خبری فن
در آفریقا جنوبی به میزان زیادی سهام خریدیم/به انگلستان و فرانسه و مصر وام می‌دادیم
سرویس تاریخ «انتخاب»: این روز‌ها اخبار نوسانات دلار و صحبت‌های ضد و نقیض دولتی‌ها در این بین زیاد به گوش میرسد، اما این موضوع ریشهی تاریخی دارد و در دوران پهلوی نیز دلار یک چالش اساسی بوده است. در تاریخ شفاهی هاروارد به خاطرات محمد یگانه برمی خوریم که روایت بسیار جالبی از تضاد درون دولت بر سر قیمت دلار تعریف میکند. «انتخاب» در چند قسمت، بخش هفتم و هشتم مصاحبهی محمد یگانه با تاریخ شفاهی هاروارد در گفتگو با ضیا صدیقی را منتشر میکند:
(لازم به ذکر است که درهم ریختگی برخی از جملات ناشی از گفتگوی شفاهی محمد یگانه با مصاحبه کننده است. تا حد عدم مداخله‌ی مستقیم در متن، برخی از مشکلات متنی اصلاح شده است.)
این روز‌ها اخبار نوسانات دلار و صحبت‌های ضد و نقیض دولتی‌ها در این بین زیاد به گوش میرسد، اما این موضوع ریشهی تاریخی دارد و در دوران پهلوی نیز دلار یک چالش اساسی بوده است. در تاریخ شفاهی هاروارد به خاطرات محمد یگانه برمی خوریم که روایت بسیار جالبی از تضاد درون دولت بر سر قیمت دلار تعریف میکند. «انتخاب» در چند قسمت، بخش هفتم و هشتم مصاحبهی محمد یگانه با تاریخ شفاهی هاروارد در گفتگو با ضیا صدیقی را منتشر میکند:
فشاری که از طرف تجار با صاحبان صنایع میآمد، به این ترتیب بود، قیمت دلار نسبت به ارز‌های دیگر آمده بود پایین و قیمت مارک و فرانک و ... و اینها همهشان رفته بودند بالا و نسبت به دلار، دلار خیلی تضعیف شده بود. ما هم در اختیار این تجار قرار می‌دادیم تا برای اینکه بتوانند جنسی از آلمان وارد کنند یا از ژاپن وارد بکنند به ین و یا اینکه ارز‌های اروپایی میبایستی دلار بگیرند و بروند بعد ین و فرانک و مارک و ... و اینها به آنها تبدیل بکنند یا استرلینگ، آن وقت قیمت کالا‌هایی که از آن کشور‌ها وارد میکردند بالطبع بیشتر از سابق میشد؛ بنابراین آنها از این دید سعی میکردند پایین بیاورند برای اینکه مواد اولیه، قطعات، ماشین‌آلات و یا کالا‌های مصرفی ارزانتر وارد بشود منافعشان برود بالا؛ بنابراین ما در همان تقریباً در تأیید موقعیت وزیر اقتصاد و وزارت بازرگانی و وزارت صنایع بود که آنها هم این وزراء هم منعکسکننده نظرات بازار بودند و یا صاحبان صنایع. منتها من از طرف بانک مرکزی سعی کردم مسأله را به حدود خودش محدود بکنم که گرفتاری ما در اینجا چه هست.
گرفتاری ما عبارت از رابطه بین ارزهاست. اگر رابطه بین ارزهاست و این نوسانات ارزی است و دلار است ما میآییم یک راه‌حلی پیدا میکنیم به عوض اینکه خودمان ریال را به دلار وابسته بکنیم که کرده‌ایم ما میآییم این رابطه را قطع میکنیم از دلار و این را وصل میکنیم یعنی Parity ایجاد میکنیم بین ریال و SDR، Special Drawing Right که مال IMF است که این مجموع‌های ارزشی در حدود شانزده تا ارز بود در آن موقع که به این ترتیب نوسانات از بین میرفت. ایران اولین کشوری بود که آمد رابطه خودش را به این ترتیب رابطه پولی، پول خودش را با SDR برقرار کرد و بعد از ایران کشورهای دیگر در IMF این کار را کردند تعدادی که این هم از نقطهنظر سیاسی این قدم اقتصادی که گرفته شد چندان خوشایند آمریکایی‌ها نبود که بعداً حتی صحبت ایجاد رابطه بین قیمت نفت و SDR حق برداشت مخصوص به فارسی میگویند، حق برداشت مخصوص به آن فکر شد که به آن مربوط بشود، که آن هم حکایت جداگان‌های دارد.
به این ترتیب رابط‌های بین ریال و حق برداشت مخصوص ایجاد شد. منتها دلار به‌صورت پول به اصطلاح میگویند Intervention Currency که به آن طریق معاملات انجام میشود و به همان طریق ماند. ولی مقررات ما این طور بود که اگر این قیمتش از حدودی بالا و پایین رفت ما میبایستی رابط‌های بین ریال و دلار را عوض بکنیم براساس رابط‌های که ریال با حق برداشت مخصوص دارد؛ و این کار عملی میشد تا اینکه در سال‌های بعد از انقلاب به آن توجهی نشد تا اینکه آقای نوبری آمدند سرکار و مجدداً این موضوع را عنوان کردند و مثل اینکه بهعنوان ابتکاری از طرف بانک مرکزی جمهوری اسلامی، در حالی که این عمل و ایجاد رابطه بین ریال و حق برداشت مخصوص در سال ۱۹۷۴ یا ۷۵، ۷۵ بود اگر اشتباه نکنم، این اقدام شده بود و تمام مدارک را گزارشات IMF صندوق بینالمللی پول این را نشان میدهد.
س- آقای یگانه پس از افزایش ناگهانی درآمد نفت ایران موضوع دادن وام به دولت‌های خارجی مطرح شد، چه بحث‌هایی له و علیه این موضوع میشد؟
ج- این را بایستی بگویم که این تقریباً اقدامی بود که در سطوح بالا بهطور خیلی خصوصی و سرّی و ... این مسائل مطرح میشد و اوامر از طرف شاه صادر میشد و مجری هم وزارت اقتصاد و دارایی بود و یا وزیر اقتصاد و دارایی. بهطورکلی وام‌هایی که به این کشور‌ها داده شد اینها نه در برنامه وجود داشت و نه در شورای اقتصاد مطرح شد. ولی ایران مقداری منابع اضافی که در اختیارش بود بعداً آمدند بهطورکلی بهعنوان سرمایهگذاری در خارج از کشور اجازه‌هایی آمدند از مجلس گرفتند که فرضاً امسال این مقدار ریال آماده است بهعنوان سرمایهگذاری در خارج این را سرمایهگذاری خواهیم کرد و یک قسمتی در وزارت امور خارجه و دارایی این به‌وجود آمده بود و کاملاً در اختیار وزیر دارایی و آن اداره بهخصوصی که آقای جمشید اشرفی رئیس آن اداره بودند. منتها در عمل فرض کنید وقتی که انگلستان و یا فرانسه گرفتاری‌های ارزی پیدا کردند مستقیماً مراجعه کردند به شاه یا اینکه وزرایشان با وزارت امور اقتصادی و دارایی تماس گرفت و این ترتیبات در اینجا داده میشد و بدون اینکه به جزئیات در شورای اقتصادی رسیدگی بشود. ولی مسئولیت آن دستگاه بود که قرارداد‌های لازمه را در وزارت اقتصاد تهیه بکنند این وام‌ها داده بشود.
مقداری از این سرمایهگذاری در خارج جنبه سیاسی داشت جنبه‌های البته اقتصادی هم در بعضی موارد داشت به این عنوان که فرض کنید ایران میخواست به یک تکنولوژی‌هایی دست پیدا کند رفتند سهامی تقریباً در حدود یک چهارم سهامی کروپ خریدند که به آن ترتیب بتوانند علاقه کروپ را در ایران بیشتر بکنند و صنایع ماشینسازی ایجاد بشود در ایران؛ و یا تکنولوژی‌هایی که آنها دارند از آنها استفاده بشود؛ و ایران میخواست خودش را تبدیل بکند به یک دولت، کشوری که از نیروی اتم استفاده میکند به مقادیر کلان، سهامی خریده شد در آفریقای جنوبی و شرکت‌هایی در آنجا وجود داشت برای تولید اورانیوم یا در فرانسه در این زمینه خریداری شد. این قبیل سرمایهگذاری مقداری شد ولی بقیه سرمایه‌گذاری‌ها اکثرش به‌صورت وام بودند که به کشور‌هایی مانند انگلستان و فرانسه و مصر و پاکستان و سودان و این قبیل کشور‌ها داده میشد. ولی هیچوقت ایران دنبال مثل عربستان سعودی و یا کویت، به دست آوردن منافع پولی از این سرمایه‌گذاری‌ها نبود. این را بهعنوان اینکه بتوانند از این استفاده بکنند یا برای رفع احتیاجات اقتصاد کشور یا تکنولوژوی و یا اینکه روابط سیاسی که داشتند آنها را چیز بکنند. البته مقداری هم به کار رفت از طریق وام داده شد که مسائل کشورهای در حال توسعه حل بشود.
مطالب مشابه
تغییر کارمزد‌های شبکه پرداخت از سال جدید / احتمال پرداخت کارمزد توسط دارندگان کارت
ممکن است ندیده باشید
بازی های کشورهای اسلامی؛ والیبال نخستین مدال طلای تیمی کاروان ایران را رقم زد
هشدار امنیتی آمریکا به شهروندانش در روسیه
امیرعبداللهیان: نسبت به نتایج مذاکرات وین خوشبین و در عین حال جدی هستیم
ویدیو / ۳۰ خرداد ۶۸؛ استقبال رهبر شوروی از هاشمی رئیس وقت مجلس